Stratejik Yönetim ve İç Denetim

 

       

Son yüzyılda gerçekleşen ekonomik sıkıntılar tüm işletmeler üzerindeki karlılık baskısını artırırken ürün ve hizmet üretimi ise tarihte hiç olmadığı kadar çok artmıştır. Bu büyük üretim baskısı altında çeşitli ölçeklerde şirketler giderek daha fazla coğrafyada iş yapar hale gelmiş ve giderek büyüyerek modern yönetim anlayışlarını uygulama gereksinimi duymuşlardır.

Özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde yaşanan sıkıntılar işletmelerin stratejilerini talep ile belirlemeye itmiştir. Savaş sonrası hızlı bir büyüme sağlayan işletmeler giderek rekabet ortamında ayakta kalabilmek için stratejik yönetim ilkelerine ihtiyaç duymaya başlamışlardır. İşletmeler planlamadan organizasyon kurmaya, sevk ve idaren denetime kadar stratejik yönetim ilkelerini kullanmaktadırlar. Çok çeşitlenen ürün ve hizmetleri çok büyük ölçeklerde piyasaya sunarak rekabet eden şirketler ekonomik yapılar, iş gücü, teknoloji kullanımı ve en önemlisi tüm paydaşları içine alan bir yönetim anlayışına evrilmişlerdir.

İç Kontrol

İç kontrol işletmelerin faaliyetlerini yürütmesinde kullanılan prosedürlerden oluşmaktadır. İşletme sağlıklı bir şekilde faaliyetlerini yürütmesi için doğru iç kontrol politikaları belirlemelidir. İç kontrol faaliyetlerinin oluşturulmasında şirketin yönetimi ve üst kademe yöneticileri sorumludur. İşletmeler amaçlarına ulaşabilmek için iç kontrol prosedürlerini belirlemelidir. İç kontrol politikalarının oluşturulmasında her ne kadar üst düzey yönetimin görevi olsa da tüm çalışanların rolü ve sorumluluğu olduğu da unutulmamalıdır. İç kontrol sistemi sayesinde anlık ve sürekli bir denetim mekanizması oluşturularak işletmede gerçekleşecek yolsuzluk, hile gibi istenmeyen durumlar tespit edilebilir hatta bu kontrol mekanizmasının olması bu tür durumları caydırıcılığı ile ortaya çıkmadan önleyebilir.

            Risk hayatın her yerinde ve anında vardır. İşletmelerde bulunan risklerin belirlenmesi ve bu risklerin meydana geldiğinde oluşabilecek zararların belirlenmesi gerekmektedir. Böylece ileride kötü sonuçlar oluşturabilecek durumlar için işletmeler önlem alabilirler. Her işletmenin alabileceği risk iştahı farklıdır. Bu risk iştahına uygun şekilde risklerin önem derecesine göre sıralandırılması kaynak yönetimi açısından önemlidir.

Hile

 

Tarih boyunca hile çeşitli şekiller altında her zaman var olmuştur. Bugünkü şirketler artık çok büyük ve çok yatırımcılıdır. Yönetim kurulları yatırımcılar adına şirketi yönetirken menfaat çatışması olmaması için bazı kriterler belirlenmiştir. Burada da en önemli şey şirketin hesap verebilir ve şeffaf yönetiminin olmasıdır. Yatırımcılar bizzat şirket yönetiminde yer almayabilir. Şirket hakkında yatırımcılara bilgi sağlayacak bazı verilerin olması ve şirketin yaptığı işlerin raporlanması gerekir. Bu raporlar sayesinde yatırımcılar şirket hakkında bilgi sahibi olarak yeni yatırım yapma, yatırımlarını devam ettirme ya da yatırımlarını çekme kararı alabilirler. Bu raporlar sayesinde borsada hisse sahibi en küçük yatırımcı bile şirket hakkında güvenilir bilgiye sahip olabilir ve hakları da korunmuş olur.

TransAsia Airways 235 Uçak Kazası İncelemesi

Kaza iniş esnasında ineceği pisten yaklaşık 1 km kadar uzakta yaşanmıştır. İlk başta kazaya sebep olabilecek unsurlar olarak hava durumu, yer kontrol, hava kontrolörü incelenmiş ve burada hava kontrolünün görüş mesafesini yer kontrole iletmesi ve yer kontrolün de uçaktaki pilotlara iletmesi incelenmiştir.

Bu inceleme sonucunda ilk rapordaki olumlu görüş mesafesi, hava durumunun ani değişimi ile ani şekilde düşmüş ancak ikinci bir rapor gelene kadar uçak kazası yaşanmıştır. Bu durumda pilotlar yanlış bilgilendirilmiş ancak bu yanlış bilginin sebebi çalışanlar değil sistemin anlık hava durumu verememesi ani hava değişimini bildirmekte geç kalmasıdır. Dışarıdan bakıldığında çalışanlar görevlerini yapıp prosedürü uygulamışlar ancak prosedür ani hava değişimini ve görüş mesafesi değişimini bildiremeyecek kadar yavaş tasarlanmıştır. Burada kontrol noktasında prosedürsel iç kontrol ile ilgili bir hata olduğu söylenebilir. Hava bilgilerini daha hızlı bir şekilde pilotlara iletebilecek bir sistem tasarlanabilirdi.

Sherlock Holmes ve Denetim

 

Sherlock Holmes adlı hayali karakter adli olayları çözen bir dedektiftir. Bu karakterin özelliği yaşanmış bir olay sonrasında bu olayın aydınlatılması ile ilgilidir. Hile veya suiistimal gibi olayların gerçekleşmesi sonucunda yürütülen soruşturma ve müfettişlik faaliyetlerine daha yatkın bir karakteri vardır. Hâlbuki iç denetim tanımı gereği hile ve suiistimal risklerini ele alır ve proaktif bir yaklaşım ile bunları gerekleşmeden önlemeye çalışır. Şirketi olumsuz etkileyecek bir durumu önceden engellemek şirket için daha avantajlı olacaktır. Bu yüzden Sherlok Holmes karakterinde birini iç denetim görevi vermek doğru bir karar değildir.

 

Kontrol Süreci

 

Kontrol yönetim fonksiyonlarından biridir. Kontrol planlanan hedeflere ulaşmada nerede olunduğunu gösterir. Her prosedür ve uygulaması mükemmel dahi olsa değişen amaç ve planlar doğrultusunda kontrol mekanizmasına sürekli olarak ihtiyaç vardır.

 

İç denetim Bağımsız, sistematik ve düzenli olarak gerçekleştirilen, hata ve sonuçları bulmanın ötesinde faaliyetlerin etkinliğini arttırmaya yönelik olarak da tasarlanan denetim faaliyeti, bu yönüyle teftiş ve kontrol faaliyetlerinden ayrılmaktadır.

 

İç denetim, bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim, kurumun risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkililiğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kurumun amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur. KAYNAK: Türkiye İç Denetim Enstitüsü https://www.tide.org.tr/

 

İç Denetim Süreci

 

Bağımsız denetim firma dışından belirli bir süre ve belirli bir kapsam içinde çalışmasına rağmen iç denetim şirket içinde sürekli yer alan bir departmandır. İç denetim birimleri iç kontrol prosedürlerini düzenleyerek ve takibini yaparak iç kontrolün SÜREKLİ gelişimini sağlar. Bu durumda maliyet düşürme politikasının planlanmasında en önemli departmanlardan biri iç denetim departmanıdır.

 

İç denetim geçmişe dönük veriler üzerinden araştırma yapsa bile öngörüleri ile geleceğe dönük şirket politikalarını etkileyebilir. Şirkette herhangi bir sorun gözükmeyen ve iyi işleyen kısımlarında daha iyi nasıl olur sorusuna cevap arayarak şirkete değer katar. Bu kurumsal gelişim için çok önemlidir. İç denetim şirketin daha verimli ve etkin çalışmasını sağlayacak yöntemleri sürekli araştırarak şirket için ekonomik sıkıntı yaratabilecek durumların önüne geçmeyi sağlar. Bu sayede verimlilik ve etkinlik artıracak yönler keşfedilerek şirkete değer katar. Eğer iç denetim olmaz ise şirket iç denetim faaliyetlerine ayırdığı bütçeden çok daha fazlasını kaybedecektir.